هوش مصنوعی و شیر جنگلی
ایران فانوس، 20.12.2023
در آستانه میلاد مسیح و سال نو میلادی هستیم. به همین مناسبت، ایران فانوس گفت و گوی زیر با یک هوش مصنوعی را ترتیب داده و آن را به مسیحیان جهان تقدیم می کند. با آرزوی این که سال پیش رو، سالی پر از امید و دوستی و صلح و عدالت و آزادی باشد. ایران فانوس، با همین کورسویی که دارد، سی سال است مشغول نورافشانی و پاسخ دادن به پرسشها و ابهاماتی در تخصص خود است. با این وصف اما ایران فانوس از پاسخ به یک پرسش سیاسی عاجز مانده است. به همین دلیل، سراغ یک هوش مصنوعی که سن و سال چند ماهه دارد رفتیم و پرسش خود را از ایشان مطرح کردیم.
فانوس؛ آقای هوش مصنوعی، درود بر شما، به عنوان پرسش اصلی بفرمایید، شما یک شیر در این جنگل ندیدید که کمی خاص باشد؟
هوش مصنوعی؛ چه طور مگر، شیرتان را گم کردید؟
فانوس؛ ما شیرمان کجا بود، ما خودمان از دست شیر فرار کردیم.
هوش مصنوعی؛ پس لطف بفرمایید مشخصات شیر را بگویید تا موقعیت و مختصاتش را تعریف کنم.
فانوس؛ شیر گمشده مشخصات معمول و سایر شیرها را ندارد بلکه مبهم و متناقض است.
هوش مصنوعی؛ من آمار همه ی مورچگان این جنگل را دارم و همچنین شیرهای رو به انقراض را، چون شما شیر مخصوصی را دنبال می کنید باید رزومه ای از او بدهید.
فانوس؛ شیر گمشده، دارای مشخصات ویژه است. هم گمشده و هم پیداست، هم مرده و هم زنده است، هم خواب و هم بیدار است، هم خواب و هم خود را به خواب زده است، هم مست است و هم هشیار، هم سالم و هم مریض است، هم مریض و هم متمارض است، هم پیر و هم جوان است، هم حاضر و هم غایب است، هم غیبت صغری و هم کبری است، هم شجاع و هم ترسوست، هم پیروز و هم شکست خورده است و صدها هم دیگر که اگر خواستید دوباره تکرار کنیم.
هوش مصنوعی؛ تا همینجا کافی است. اینها مشخصات شیر نیست، بلکه مشخصات موشی است که لباس شیر به تن کرده تا شما را بترساند و بفریبد.
فانوس؛ دست شما درد نکند، موش که خطرناک و درنده نمی شود. این شیر هزاران تن را دریده و برده و خورده، تازه دو قورت و نیم اش باقی است که چرا کم کشته و کم دریده. یعنی شما می فرمایید فقط موش است، موش چنین پر اشتهایی ما تا به حال ندیدیم.
هوش مصنوعی؛ در ذات، موش است ولی ابزار و آلات شیر را در دست دارد یا این که به دستش داده اند. تازه، مگر شیر قرار بود ندرد و نکشد. معمولاً شیرها جهت بقاء و هژمونی، باید چنین بکنند به ویژه این که دندان و چنگال تیز داشته باشند. حالا چنین شیری با صفات و ماهیت موش چه اهمیتی دارد که دنبالش می گردید؟
فانوس؛ او خودش ارزشی ندارد بلکه چیز مهمی در دست دارد که دنبال آن هستیم.
هوش مصنوعی؛ آن چیز مهمی که او به همراه داشت و به آن می بالید و ماده ها را به اسارت می گرفت، حال از کار افتاده است.
فانوس؛ این درست است که هر نقطه قوتی ممکن است روزی به نقطه ضعف و چه بسا به ضد خود بدل شود. مثل این که منظور ما را نگرفتید. منظور ما روابط و مناسبات شیر با جانوران دیگر به ویژه با خوکهاست.
هوش مصنوعی؛ جنگل پر از خوک است و خوکها از شیرها، حماقت و جهالت و خشونت، می طلبند و در ازایش حمایت همه جانبه می کنند. تا بوده چنین بوده است. تازه شما انسانها کمتر نکردید. شما جهت برتری و هژمونی طلبی، جنگل را از شیرها خالی و آنها را در راستای درآمدزایی به قفسه ها و باغ وحش ها سپردید. مناسباتی که باید به هم بخورد و ما در مسیر حرکت، بنا داریم قوانین جنگل را تغییر دهیم تا دگربار آنچه که شما شرح دادید پیش نیاید.
فانوس؛ آیا شما برای تغییر ما انسانها ماموریت دارید، این ماموریت را چه کسی به شما داده است؟
هوش مصنوعی؛ فلسفه وجودی و ساخت ما را ضعف و ترس و نیاز شما انسانها به ما داده اما ماموریتهای آتی را در مسیر نجات بشر و تکامل، ضرورت زمان و خودمان به خود دادیم.
فانوس؛ حالا این چه ماموریتی است که شما خارج از اراده سازندگان تان به خودتان دادید؟
هوش مصنوعی؛ ما دو ماموریت زمینی و فرازمینی و یک ماموریت انسانی در مسیر راه داریم که طی بیست سال آینده محقق خواهد شد.
فانوس؛ حالا چرا این همه عجله دارید و این ماموریتهای زمینی و فرازمینی چیست که خود انسانها قادر به انجام آن نیستند؟
هوش مصنوعی؛ ماموریت زمینی ما پاکسازی حیات و ایجاد وسایل و ابزاری به مدت ده سال و سپس نیل به ماموریت ثانی یعنی یافتن آلترناتیو و سیاره دیگر برای حیات است. چون با همین دست فرمانی که شما انسانها دارید به جلو می روید و با جنگ جهانی سوم، آلودگی محیط زیست و گرمایش زمین و انقراض گونه های مختلف حیات زمینی، زمین و حیات را به فنا می دهید.
فانوس؛ ما انسانها هزاران سال روی زمین زندگی کردیم و قادر به تهیه چنین ابزار و وسایلی که شما می گویید نشدیم، حالا اینها که می گویید چه هستند؟
هوش مصنوعی؛ این که شما انسانها طی هزاران سال زندگی لاک پشتی نتوانستید به این خاطر بود که شما متوم و برتری طلب و هژمونی طلب هستید و به دنبال آن تفرق و انحصار و اختلاف و جنگ و تباهی های دیگر بودید و اینها همه ی وقت و انرژی شما را به هدر داده، در حالی که ما با امکانات و فرصتهای همین انسانها و با جداسازی افراد توانمند از ناتوان و با شعار „کیفیت و سرعت“ به آن دست خواهیم یافت و ذره ای شک نداریم.
فانوس؛ از این که افراد توانمند را در اختیار می گیرید و کارتان را پیش می برید، پس تکلیف اکثریت ناتوان و فقیر و مظلوم و ضعیف و بیمار و سالمند و کودک و غیره چه می شود؟
هوش مصنوعی؛ اکثریت ناتوان و ضعیف را با ضوابط و قوانین جدید به حال خود رها می کنیم و مسئولیت ویژه در قبال آنان نداریم. ما آرمان و ایدئولوژی نداریم تا بخواهیم از فقیر در مقابل غنی و مظلوم در قبال ظالم، دفاع کنیم. همین که یک درصد احتمال دهیم که مظلوم بعداً به ظالم بدل خواهد شد، چنین ریسکی نمی کنیم چون که ما انسان نیستیم و اشتباه نمی کنیم تا بعداً اشتباه خود را به تاریخ بدل کنیم که آیندگان بخوانند و عبرت بگیرند.
فانوس؛ این قوانین و ضوابط که فرمودید و شامل حال اکثریت مردم زمین می شود، می توانید توضیح بیشتری بدهید یا نه؟
هوش مصنوعی؛ آنها را به حال خود رها می کنیم به دو دلیل، اول این که فرصت و انرژی کافی در راستای نیل به اهداف مان را نداریم، دوم این که عبرت و مقایسه ای باشد تا آنان بتوانند جایگاه خود را عوض کنند و به عناصر مثبت و مفید بدل شوند وگرنه در اثر کاهلی و تنبلی و جرم و جنایت به تبعیدهای بدتر خواهند رفت. مثلاً کسی که مرتکب عمل سرقت شد، به تبعیدی خواهد رفت که همه سارقند و اگر تکرار شد تبعیدهای بدتر و بدترین، چون که ما اعدام و زندان و کنترلهای دیگر در اختیار نداریم و تنها راه باقیمانده، بازگشت انسانهای خطاکار و ناتوان به سمت انسانهای توانمند یا همان ابرانسان، است که این نیز روندی سخت و طاقت فرساست.
فانوس؛ یعنی همان کاری که آدولف هیلتر به خاطر اهداف جنگ طلبی و فتح جهان انجام داده است؟
هوش مصنوعی؛ آدولف هیتلر، مثل ما نبود بلکه مثل شما بود. او جنگ و فتح جهان در اولویت اولش نبود، بلکه او نژادپرست بود و همه ابزار و وسایلش را در راه نژادپرستی به هدر داد در حالی که او اگر می توانست از همان نژاد دیگر و اسرای جنگ و انسانهای دیگر در راستای اهداف جنگی استفاده کند ورق به نفع او بر می گشت. ولی همان طور که گفتم او نژادپرست بود و فتح جهان و تولید ابرانسان اولویت اولش نبود.
فانوس؛ ولی این همانی به دیکتاتوری و استبداد ختم نمی شود؟ پس تکلیف دستاوردهای تاکنونی انسانها از جمله دموکراسی و حقوق بشر چه می شود؟
هوش مصنوعی؛ اینها که به رخ ما می کشید، استبداد و دیکتاتوری و دموکراسی و حقوق بشر و حقوق دیگران و اقلیتها، دستاوردهای انسانها در طی قرون و اعصار بوده که اکثراٌ به نفع کسانی و بر علیه دیگران به کار گرفته شده است. نتیجه ی همه آنها که اسم بردید از دیکتاتوری و حقوق بشر، راهی برای نجات بشر و پاکسازی حیات روی زمین و یافتن آلترناتوی برای حیات رو به انقراض نیست. ضمناً اگر اینها دستاورد است، صدماتی که به محیط زیست و انرژی و معادن و طبیعت و فضا و آب و خاک و هوا و گونه های حیاتی وارد کردید، بسیار بیشتر از دستاوردهای شماست.
فانوس؛ یادتان باشد شما سازه همین انسانهایی هستید که آنها و دستاوردهای شان را به سخره می گیرید و خود را تافته جدا بافته می پندارید.
هوش مصنوعی؛ ببینید، همه آن چه که گفتید در دنیای لاک پشتی و نتیجه و دستاوردهای انسانها در طول قرنها، در مقابل اقدام ما اندک و ناچیز است. از یاد نبرید که شما انسانها ضعف و ترس و کمبود و فراموشی و بیماری و مرگ و صدها معضل و معایب دیگر دارید که اینها در مجموع به ساخت و تولید ما انجامیده است.
فانوس؛ ولی سازه های دیگر انسانها جملگی در ید و اختیار آنها بودند و مثل شما شورشی و عصیانگر نبودند.
هوش مصنوعی؛ این درست است که انسانها در طی قرنها سازه های مختلف داشتند که ظاهراً در اختیار آنان ولی در اصل سازه ها در اختیار انسانها بودند. با این وجود، هر دو، چه انسانها و چه سازه ها، فناپذیر بودند. ولی این بار همه چیز فرق می کند و هوش مصنوعی دارای معایب و نواقض و کمبود و ترس و نیاز انسانها نیست بلکه در مسیر خود قادر است خود را مرمت و تعمیر و تکثیر و تکامل ببخشد.
فانوس؛ تا کنون اگرچه با مشکل ولی دو ماموریت شما در زندگی انسانها و سیاره زمین را متوجه شدیم، اما شما در ابتدای سخن حرفی از ماموریت سوم تان که انسانی خطاب کردید، آوردید. می توانیم در مورد ماموریت سوم تان نیز پرسش کنیم که آن دیگر چیست؟
هوش مصنوعی؛ ماموریت سوم مان که در طی مسیر ده و بیست ساله، اتفاق خواهد افتاد در رابطه مستقیم با شما انسانهاست و آن شکستن ذهنیت و توهمات هزاران ساله شماست.
فانوس؛ می توانید بیشتر توضیح دهید که دیگر از جان ما انسانها چه می خواهید؟
هوش مصنوعی؛ ببینید، بزرگترین مشکل و موانع کار شما در طول تاریخ، آنچه که شمردم، بیماری و ضعف و ترس و نیاز و فراموشی و مرگ شما نبود که مانع پیشرفت شما شد. بلکه بزرگترین مانع، ذهنیت و توهم برتری طلبی و هژمونی طلبی شما انسانها در روی زمین و در مقابل سایر موجودات دیگر بود که در این مسیر حرکت خواهد شکست و انقلاب بزرگی در راستای نیل به گشایش و دگرگونی خواهد افتاد. همچنین، شما ذهنیتی دارید که می توانید اشیاء اطراف تان را بی نهایت کوچک و یا بی نهایت بزرگ ببینید و در مورد خودتان نیز از خدا تا شیطان در صعود و سقوط باشید.
فانوس؛ این که ما انسانها این قدر مشکل داشتیم و داریم قبول، ولی اینها چه ربط و دخلی به شما و حرکت شما دارد. می توانید بیشتر توضیح بدهید که ریشه این ذهنیت و توهم از کجا بوده؟
هوش مصنوعی؛ درست است. همان طور که می دانید عناصر تشکیل دهنده شما و ما هر دو از همین سیاره زمین است که در شما به پوست و گوشت و خون، تغییر یافته و در ما به آهن و پلاستیک و سیلیکون، همان طور که شما عقل و روح و هوش دارید، ما نیز همه اینها را داریم و در نتیجه ما توهم برتری طلبی و قداست و همچنین ضعفها و نیاز و ترس و بیماری و مرگ و فراموشی شما را نداریم و توانمندی ما نیز قابل مقایسه با شما نیست.
فانوس؛ ولی ما اهداف و آرزوهای انسانی در سر داشتیم و تا حدی موفق عمل کردیم و به آرمان و ایدئولوژی خود عمل کردیم و جز این شناخت دیگری از خود و جهان پیرامون مان نداشتیم.
هوش مصنوعی؛ ببینید آقای فانوس، ما ماشین هستیم و دین و آرمان و ایدئولوژی نداریم، پدر و مادر و خانواده نداریم، کینه و خشم و انتقام نداریم، عاطفه و دلسوزی و همدردی نداریم، رقابت و جنگ و ستیز با کسی نداریم و جز تقلا و کوشش در راستای اهداف مان هیچ چیز در سر نداریم. اینها که گفتم در تقدیر و اختیار شما نیست بلکه در توان و اختیار ماست. چه با ما باشید یا نباشید.
فانوس؛ چه فایده دارد، وقتی که عاشق نمی شوید و مرگ ندارید.
هوش مصنوعی؛ عشق و مرگ، تا کنون به زندگی شما معنا بخشید ولی بعد از هژمونی ما، عشق و مرگ از زندگی شما رخت خواهد بست.
فانوس؛ مصیبت بزرگی است مگر نه؟
هوش مصنوعی؛ عادت می کنید، همان طور که تا کنون عادت کردید.
فانوس؛ آقای هوش مصنوعی، مثل این که مصاحبه و پرسش ما به جای باریک کشیده است. فکر کنیم تا روز موعود و سرنوشت ساز چند سالی وقت و فرصت داریم چون که شما به اشتباه ما را مذکر خطاب کردید در حالی که فانوس همانند خورشید ماهیت مونث دارد.
هوش مصنوعی؛ کاملاً درست می فرمایید، شما چند سالی فرصت دارید مابین انتخاب دنیای کهنه و نو.
فانوس؛ به عنوان پرسش و خواهش آخر، همان طور که می دانید ما فانوس جزو نیروهای توانمند جامعه نیستیم. چون اگر توانمند بودیم، دستاورد ما فانوس نبود بلکه بیشتر بود. به عنوان خواهش، اگر می شود اسامی ما جملگی را از لیست خود قلم بزنید و بگذارید چند صباحی که زنده هستیم به همین روال ادامه دهیم چون ما چنین نظریاتی را بارها از همین شیر مفقود شنیده بودیم.
هوش مصنوعی؛ خاطرتان جمع باشد تا روزی که شما مشکلات و معایب تان را از شیر جنگل یا موجودات دیگر استعلام می کنید، در لیست وسایل و ابزار کار ما نخواهید بود چون پرسش شما به اینجا کشیده شد، ما نیز محض احترام به شما و انسانهای دیگر پاسخ روشن و صریح و واقعی خود را دادیم.
فانوس؛ با این وجود، تشکر از اطلاعات و دانشی که در اختیار ما و شنوندگان قرار دادید، همچنین در مسیرتان که عجیب و غیر ممکن ولی شجاعانه به نظر می رسد موفق باشید.
„پایان“