تحقیقات گسترده روزنامه واشنگتن‌پست و دو شبکه تلویزیونی آلمان و سوئیس (ZDF و SRF) که بخشی از نتایج آن سه‌شنبه ۲۲ بهمن (۱۱ فوریه ۲۰۲۰) منتشر شد پرده از ماجرایی برداشت که به „عملیات روبیکون“ معروف بود و در دنیای جاسوسی بی‌سابقه خوانده می‌شود.

در این عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و آژانس اطلاعات فدرال آلمان غربی با استفاده از تجهیزات شرکت سوئیسی „کریپتو“، که در واقع یک شرکت پوششی در خدمت آنها بوده، چند دهه موفق به رمزگشایی از پیام‌های محرمانه حکومتی بیش از صد کشور شده‌اند.

جمهوری اسلامی در دوران جنگ ایران و عراق و شیلی در دوره کودتای ژنرال پینوشه علیه دولت سالوادور آلنده از جمله قربانیان عملیات مشترک سازمان‌های جاسوسی آمریکا و آلمان بوده‌اند.

با توجه به „بی‌طرفی“ سوئیس، نقش شرکتی از این کشور که امکان جاسوسی گسترده و طولانی مدت را فراهم کرده با حساسیت زیادی دنبال می‌شود. شورای فدرال سوئیس تحقیق درباره این ماجرا را در دستور کار قرار داده و درخواست‌ها برای تشکیل کمیسیون ویژه‌ای در پارلمان برای رسیدگی به آن افزایش یافته است.

پایگاه خبری „واتسون“ سوئیس در گزارشی که پنج‌شنبه ۲۴ بهمن منتشر شد با اشاره به تحولات اخیر نوشته که سابقه تحقیق درباره شرکت کریپتو به دهه ۹۰ قرن بیستم بازمی‌گردد اما آنچه تازه است گستردگی ابعاد این ماجرا و فعالیت‌های جاسوسی آمریکا و آلمان در جریان مهم‌ترین رویدادهای تاریخی از دهه هفتاد میلادی به بعد است.

جاسوسی در رویدادهای مهم تاریخی

فهرست مهم‌ترین رویدادهای تاریخی که در جریان آن سازمان‌های جاسوسی آمریکا و آلمان با استفاده از تجهیزات شرکت کریپتو به رمزگشایی از پیام‌های محرمانه کشورهای مختلف پرداخته‌اند با وقایع شیلی در ۱۹۷۳ آغاز می‌شود.

در سال ۱۹۷۳ ژنرال آگوستو پینوشه علیه رئیس جمهوری منتخب و چپ‌گرای شیلی، سالوادور آلنده کودتا کرد و قدرت را در دست گرفت. نقش سازمان سیا در این کودتا از سالیان پیش آشکار شده بود اما اکنون مشخص شده که این سازمان با یاری تجهیزات شرکت کریپتو از تمام تحرکات آلنده به خوبی اطلاع داشته است.

سال ۱۹۷۶ نظامیان آرژانتین قدرت را در دست گرفتند و شکنجه و آزار مخالفان را آغاز کردند و در مواردی آنها را از هواپیما به دریا انداختند. سازمان‌های جاسوسی آلمان و آمریکا به رغم اطلاع دقیق از این جنایت‌ها هیچ اقدامی برای افشاگری و جلوگیری از آن نکردند.

سال ۱۹۷۸ جیمی کارتر، رئیس جمهوری وقت آمریکا در کمپ دیوید میزبان سران اسرائیل و مصر برای امضای قرارداد صلح میان این دو کشور بود. از آنجا که مصر مانند بیش از صد کشور دیگر برای رمزگذاری پیام‌های خود از دستگاه‌های شرکت سوئیسی استفاده می‌کرد، کارتر در تمام مدت از طریق سازمان سیا در جریان مواضع و تصمیم‌های محرمانه مصر قرار داشت.

اشغال سفارت آمریکا، جنگ ایران و عراق

سال ۱۹۷۹ زمانی که گروه موسوم به دانشجویان پیرو خط امام سفارت آمریکا در تهران را اشغال کردند و ۵۲ دیپلمات و کارمند سفارت را گروگان گرفتن، ماموران اطلاعاتی ایالات متحده از طریق تجهیزات شرکت کریپنو که در دوران پهلوی خریداری شده بود پیام‌های رمزگذاری شده فراوانی از ایران را رمزگشایی می‌کردند.

پایگاه خبری واتسون سوئیس می‌نویسد سوءاستفاده از تجهیزات شرکت کریپتو در جریان جنگ هشت ساله میان ایران و عراق نیز ادامه داشت و سازمان اطلاعاتی آمریکا اطلاعات محرمانه زیادی را که از این طریق به دست آورده بود در اختیار عراقی‌ها قرار داد.

سال ۱۹۸۲ نظامیان آرژانتین جزایر فالک‌لند بریتانیا را اشغال کردند و با این کشور وارد جنگ شدند. در این ماجرا نیز سازمان اطلاعاتی آمریکا به برکت تجهیزات شرکت سوئیسی از فعالیت نیروهای آرژانتینی مطلع می‌شد و اطلاعات خود را در اختیار متحدش بریتانیا قرار می‌داد.

مارگارت تاچر، نخست وزیر وقت بریتانیا با استفاده از این اطلاعات فرمان حمله به یک کشتی آرژانتینی را صادر کرد که در جریان آن بیش از ۳۰۰ سرباز کشته شدند.

سال ۱۹۸۶ در پی انفجار بمبی در یک دیسکو در برلین که نظامیان آمریکایی از مشتریان اصلی آن بودند، سه نفر کشته شدند. اتهام انجام این بمب‌گذاری متوجه دولت لیبی بود اما در مورد آن اطمینانی وجود نداشت. از آنجا که دیکتاتور سابق لیبی، معمر قذافی یکی از مشتریان شرکت کریپتو بود سازمان سیا خیلی سریع به دخالت این کشور در بمب‌گذاری پی‌برد و متعاقب آن رئیس جمهوری وقت آمریکا رونالد ریگان فرمان یک حمله تلافی‌جویانه به لیبی را صادر کرد.

از ابتدای دهه ۹۰ میلادی نشانه‌ها و گزارش‌هایی در مورد سوءاستفاده سازمان‌های جاسوسی امریکا و آلمان از تجهیزات رمزگذاری شرکت کریپتو فاش شد و شماری از کشورها قراردادهای خود با این شرکت را لغو کردند.

بازداشت همکار کریپتو در تهران به اتهام جاسوسی

در جمهوری اسلامی نیز از سال ۱۹۹۲ سوءظن‌هایی در مورد تجهیزات شرکت سوئیسی وجود داشت که به بازداشت هانس بوهلر Hans Bühler، همکار این شرکت به اتهام جاسوسی و زندانی کردنش برای بیش از ۹ ماه منجر شد. با این همه ایران تا چند سال بعد همچنان از این تجهیزات استفاده می‌کرده است.

به گزارش رسانه‌های سوئیسی اسناد تازه افشا شده حاکی است که آژانس اطلاعات فدرال آلمان برای آزادی همکار شرکت کریپتو حدود یک میلیون دلار به عنوان „وثیقه“ پرداخت کرده است.

این بازداشت به „عملیات روبیکون“ ضربه سختی زد؛ بسیاری از کشورها یکی بعد از دیگر استفاده از تجهیزات رمزگذاری شرکت سوئیسی را متوقف کردند و سازمان اطلاعاتی آلمان سال ۱۹۹۳ به همکاری خود با آن خاتمه داد.

هانس بوهلر که روزنامه واشنگتن‌پست او را یکی از بهترین فروشندگان شرکت سوئیسی می‌خواند، یک ماه پس از آزادی از زندان ایران از کار برکنار شد و در پی شکایت شرکت کریپتو به اتهام ضربه زدن به اعتبار شرکت محاکمه و در دادگاه بدوی محکوم شد. در نهایت دو طرف خارج از دادگاه به تفاهم رسیدند و پرونده مختومه اعلام شد.

آگاهی مقامات سوئیسی از ماجرا؟

آن زمان منابع رسمی در سوئیس در مورد همکاری شرکت کریپتو با دستگاه‌های اطلاعاتی اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند. نتایج تحقیقاتی که تازگی منتشر شده، و از جمله بر اسناد رفع طبقه‌بندی شده سازمان سیا متکی است، خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.

شبکه تلویزیونی ZDF گزارش می‌دهد که در ابتدای دهه ۹۰ میلادی عده‌ای از مقام‌های سوئیسی از همکاری شرکت کریپتو با سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و آلمان با خبر بودند و حاضر شدند در مورد آن سکوت کنند.

قطع همکاری آلمان با عملیات روبیکون فقط به دلیل بازداشت همکار شرکت گریپتو در تهران نبود؛ این اتفاق اندکی پس از پایان دوران جنگ سرد، فروپاشی دیوار برلین و وحدت دو آلمان رخ داد.

بنابر گزارش‌ها آلمان متحد در آن دوران نگران بود که هم‌پیمانان اروپایی‌اش که بسیاری از آنها از تجهیزات شرکت سوئیسی استفاده می‌کردند از این ماجرا خشمگین شوند و این موضوع بر روابط سیاسی و اقتصادی دو طرف تاثیری منفی بگذارد.

همکار شرکت سوئیسی در تهران ظاهرا پیش از بازداشت از همکاری این شرکت با سازمان‌های جاسوسی آمریکا و آلمان اطلاعی نداشته است. او که آن زمان ۵۱ ساله بود سال ۲۰۱۸ درگذشت و نمی‌تواند در مورد افشاگری‌های جدید اظهار نظر کند. شرکت کریپتو دو سال پیش به طور رسمی منحل شد.